การดูแลรักษาระบบท่อก๊าซฯภายในโรงงาน (Maintenance)

“ท่อก๊าซฯธรรมชาติ” ตามมาตรฐาน ปตท. โดยส่วนมากเป็นท่อ Carbon Steel ซึ่งเป็นท่อเหล็กที่มีความแข็งแรงสูงและทนทานต่อแรงดันได้มาก แต่เพื่อความปลอดภัยในการใช้ก๊าซฯ การดูแลรักษาระบบท่อก๊าซให้อยู่ในสภาพดีอยู่เสมอจึงเป็นสิ่งจำเป็น โดยสามารถทำตามมาตรฐานการดูแลรักษาระบบท่อภายในโรงงานได้ดังต่อไปนี้

ภาพแสดงการทดสอบโดยใช้ Liquid Leak Test สเปรย์ลงบริเวณข้อต่อเกลียว/หน้าแปลน

  • คำอธิบาย
    Leak Test คือการทดสอบการรั่วซึมของก๊าซธรรมชาติออกมาจากท่อส่งก๊าซฯภายในโรงงาน โดยวิธีการทดสอบว่ามีการรั่วซึมของก๊าซฯหรือไม่นั้นมีอยู่ด้วยกันหลายวิธี แต่วิธีที่ได้รับความนิยมนั้นมีอยู่ด้วยกันสองวิธีหลักๆคือใช้น้ำฟองสบู่หรือ Liquid Leak Test กับใช้ Gas Detector
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    บริเวณหน้าแปลน, วาล์ว, เกลียว หรือจุดที่เป็นสนิม ในกรณีใช้น้ำฟองสบู่หรือLiquid Leak Test หลังการทดสอบควรทำการล้างบริเวณที่ทดสอบด้วยน้ำเปล่าและเช็ดด้วยผ้าแห้งเพื่อป้องกันการเกิดสนิม
  • หากพบการรั่วซึมของก๊าซฯ สามารถทำการแก้ไขเบื้องต้นได้โดยการ
    • ขันหน้าแปลน ข้อต่อ เกลียวให้แน่น
    • หากไม่สามารถหยุดการรั่วไหลอาจต้องเปลี่ยนวัสดุกันรั่วเช่น ปะเก็น, เทปพันเกลียว
    • หากการรั่วซึมเกิดจากการทรุดตัว สนิมลึก หรือการเจาะกระแทกอย่างแรง จำเป็นต้องตัดต่อเปลี่ยนท่อใหม่
    • การเปลี่ยน Stud, Nut & Bolt เมื่อมีการผุกร่อนหรือชำรุด โดยเลือกเปลี่ยนเป็นชนิดเคลือบป้องกันสนิม
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรทำการตรวจสอบทุกๆ 6 เดือน

ภาพแสดงการทดสอบ Leak Test โดยใช้ Liquid Leak Test แล้วพบรอยรั่วซึม

ตัวอย่างเครื่อง Gas Detector

  • คำอธิบาย
    ในบางพื้นที่ปัญหาดินทรุดตัวนั้นส่งผลให้ท่อก๊าซฯเกิดการบิดตัวขึ้น ซึ่งตามคุณสมบัติของท่อ Carbon Steel ท่อก๊าซฯสามารถยืดหดได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น หากเกิดการยืด/หด/บิดตัว/ทรุดตัว เกินกว่าที่คุณสมบัติของท่อจะรับได้ ก็จะทำให้เกิดการแตกของท่อ และเป็นอันตรายได้ ซึ่งสามารถตรวจสอบได้ด้วยตา หรือใช้เครื่องมือวัดระดับแล้วอ่านค่าเปรียบเทียบกับตารางความแอ่นที่รับได้ของท่อ/อุปกรณ์
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    บริเวณแนวท่อก๊าซฯที่มีการยึดท่อกับ Support ที่ไม่ใช่รากฐานเดียวกัน หรือจุดที่มีการฝังท่อลงใต้ดิน/จุดที่ท่อโผล่ขึ้นมาจากใต้ดิน และจุดที่มีการใช้ Flexible Hose (ท่ออ่อน)
  • หากพบปัญหาการยืด/หด/บิดตัว/ทรุดตัว ของท่อก๊าซฯ สามารถแก้ปัญหาได้โดย
    • หากการทรุดตัวเกิดที่ Flexible hose ถ้าระยะการทรุดตัวเกินจากตารางคำแนะนำของผู้ผลิต ให้ดำเนินการปรับ alignment ของแนวท่อและเปลี่ยน Flexible hose ใหม่
    • หากการทรุดตัวเกิดบนแนวท่อ ให้ปรับ alignment ใหม่และปรับ Support ของแนวท่อใหม่
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 1 ปี

ภาพตัวอย่างจุดที่ท่อมีการทรุดตัวเนื่องจากเป็นท่อฝังลงใต้ดิน โดยเทียบกับอีกท่อที่เดินบนดิน

ภาพแสดงป้ายเตือนท่อฝังใต้ดิน(ของ ปตท.) รวมทั้ง CP Test Post สำหรับเช็คการทำงานของระบบ CP

  • คำอธิบาย
    ระบบ Cathodic Protection(CP) คือระบบป้องกันการผุกร่อนของท่อใต้ดินโดยการใช้ความต่างศักดิ์ของประจุไฟฟ้าและแท่ง Sacrificial Rod เพื่อบังคับให้เกิดการผุกร่อนแทนท่อก๊าซฯ ซึ่งระบบนี้เป็นระบบป้องกันที่ใช้กับท่อที่ฝังใต้ดินเท่านั้น ไม่สามารถนำมาใช้กับท่อที่ไม่ได้ฝังใต้ดินได้ โดยการตรวจสอบจะทำการวัดค่าความต่างศักดิ์ไฟฟ้าที่ CP Test Post ให้มีค่าน้อยกว่า -850 mV
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    CP Test Post ของระบบท่อก๊าซฯที่มีการฝังลงใต้ดิน
  • หากผลการทดสอบระบบ Cathodic Protection ต่ำกว่ามาตรฐาน
    • ตรวจสอบและเปลี่ยนถุง Anodeที่ติดอยู่กับระบบท่อใต้ดิน
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 1 ปี

  • คำอธิบาย
    ระบบ สายดิน(Grounding) เป็นระบบที่ใช้ป้องกันไฟฟ้ารั่วเข้าสู่อุปกรณ์ไฟฟ้าอื่นๆทั้งภายในและภายนอกสถานีซื้อขายก๊าซฯ และยังป้องกันการเกิดประกายไฟเนื่องจากไฟฟ้าลัดวงจร/ไฟฟ้าสถิต ซึ่งนับเป็นอันตรายต่อการเกิดไฟไหม้ในกรณีที่มีก๊าซฯรั่ว โดยสามารถตรวจสอบได้ด้วยตาโดยสังเกตว่าสายไฟที่เชื่อมไปยังระบบสายดินมีการชำรุดหรือไม่ และเช็คค่าความต้านทานของระบบควรมีค่าน้อยกว่า 5 โอห์ม
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    ระบบสายดิน/บริเวณที่มีการต่อสายไฟฟ้าไปยังแท่งทองแดงที่เสียบอยู่ใต้ดิน
  • หากพบการชำรุดของระบบสายดิน หรือค่าความต้านทานไม่ได้ตามมาตรฐาน
    • หากพบว่าระบบ Grounding ชำรุด ให้รีบแก้ไข
    • หากพบว่าค่าความต้านทานสูงกว่ากำหนดสามารถขอคำแนะนำได้จากทีม Inplant service
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 1 ปี

ภาพตัวอย่างจุดที่ท่อมีการทรุดตัวเนื่องจากเป็นท่อฝังลงใต้ดิน โดยเทียบกับอีกท่อที่เดินบนดิน

ภาพแสดงท่อที่มีสีลอกและเริ่มขึ้นสนิม

  • คำอธิบาย
    การตรวจสอบสีท่อ/การผุกร่อน/การกัดกร่อน เป็นการตรวจสอบเพื่อป้องกันไม่ให้ท่อเกิดการแตกอันเนื่องมาจากไม่สามารถทนแรงดันของก๊าซฯภายในได้ สีท่อมีหน้าที่คอยป้องกันไม่ให้ผิวท่อภายนอกสัมผัสกับอากาศและความชื้นจนกลายเป็นสนิม หรือใช้เครื่องมือวัดความหนาท่อเพื่อข้อมูลที่แม่นยำขึ้น
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    ตามแนวท่อก๊าซธรรมชาติ
  • หากพบการชำรุดของสีท่อ/สนิม
    • ทำความสะอาดโดยการขัดออกด้วยกระดาษทรายและห้ามใช้เครื่องขัด ใช้มือขัดเท่านั้น
    • หากสนิมกัดกร่อนผิวท่อลึกและอาจมีความเสี่ยงที่จะเกิดการรั่วไหลของก๊าซ ให้ทำการตัดต่อท่อใหม่
    • วิธีการทำสีใหม่ สามารถขอข้อมูลได้จากทีม Inplant service
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 6 เดือน

  • คำอธิบาย
    โลหะเป็นวัสดุที่นำไฟฟ้าได้ หากอยู่ที่โล่ง อาจจะมีความเสี่ยงอาจมีความเสี่ยงต่อการถูกฟ้าผ่าได้ ดังนั้นเพื่อความปลอดภัย ระบบท่อภายในโรงงานควรมีการติดตั้งระบบป้องกันฟ้าผ่าหรือสายล่อฟ้าไว้เพื่อป้องกัน โดยสามารถตรวจสอบได้ด้วยสายตาและวัดค่าความต้านทานของระบบสายดิน (Grounding) ว่าได้มาตรฐานหรือไม่
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    ระบบป้องกันฟ้าผ่า/สายล่อฟ้า
  • หากพบการชำรุด
    • หากชำรุด เสียหาย ควรซ่อมแซมให้อยู่ในมาตรฐาน หรือปรึกษาทีม Inplant service
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 1 ปี

ภาพแสดงตัวอย่างอุปกรณ์วัดความดัน/Pressure Gauge

  • คำอธิบาย
    อุปกรณ์วัดความดันหรือ Pressure Gauge เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยบอกสภาวะความดันของก๊าซฯภายในท่อได้ แต่อุปกรณ์ควรได้รับการตรวจเช็คและสอบเทียบเป็นระยะๆ เพื่อให้ค่าที่อ่านได้เป็นค่าที่ถูกต้อง
  • บริเวณที่ทำการทดสอบ
    อุปกรณ์วัดความดัน/Pressure Gauge
  • ความถี่ในการตรวจสอบ
    ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกๆ 6 เดือน



ควรทำตามคำแนะนำของผู้ผลิต โดยจัดระบบบำรุงรักษาประจำเครื่องจักร ซึ่งอย่างน้อยควรมีการดำเนินงานดังนี้

  • ปรับระบบ COMBUSTION ให้มีประสิทธิภาพสูงสุดอยู่เสมอ โดยการติดตาม FLUE GAS ว่ามี CO, O2, CO/CO2 ตามปกติหรือไม่
  • การทดสอบการ LEAK ของก๊าซผ่านระบบ SHUT DOWN ตามคำแนะนำของผู้ผลิต
  • ระบบ PROTECTION ได้แก่ FLAME DETECTOR ควรทดสอบว่าใช้งานได้อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
  • ควรสังเกตติดตาม SEQUENCE การทำงานของอุปกรณ์ เมื่อเริ่มใช้งานจนถึง SHUT DOWN ซึ่งจะต้องรักษาเวลาให้ได้ตามเกณฑ์มาตรฐานที่ผู้ผลิตกำหนด



     การปรับแต่งระบบ COMBUSTION ของเครื่องจักร โดยปกติจะมีการควบคุมว่าต้องทำโดยผู้ที่มีความชำนาญโดยเฉพาะ แต่ในประเทศเรายังไม่มีการลงทะเบียนผู้ชำนาญ

     นอกจากหัวเผาและเครื่องจักรแล้ว ระบบ Gas Train ก็นับเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของระบบท่อก๊าซฯ โดยระบบ Gas Train ส่วนมากมักมีหน้าที่ลดความดันให้ได้ตามความต้องการของเครื่องจักรก่อนที่จะส่งเข้าสู่เครื่องจักร โดยรูปร่างหน้าตาหรืออุปกรณ์ภายในของระบบ Gas Train ของแต่ละเครื่องจักรอาจแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับหลายๆปัจจัย เช่นความต้องการของเครื่องจักร, วิธีการควบคุมก๊าซฯเข้าสู่เครื่องจักร, มาตรการณ์ความปลอดภัย ฯลฯ ดังนั้นข้อมูลการดูแลรักษาระบบ Gas Train ดังต่อไปนี้อาจไม่สามารถนำไปใช้ได้กับทุกกรณี แต่สามารถนำข้อมูลอุปกรณ์ต่างๆไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับการบำรุงรักษาได้

ตัวอย่างการตรวจสอบอุปกรณ์ก๊าซธรรมชาติ (gas train)

1.
Fuel pressure switch
ตรวจสอบ Fuel pressure switch

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
2.
Air pressure switch
ตรวจสอบ Air pressure switch

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
3.
Fuel shut off valve
ตรวจสอบ Fuel shut off valve

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
4.
Over heat sensor
ตรวจสอบ Over heat sensor

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
5.
Flame detector/UV Sensor
ตรวจสอบ Flame detector/UV Sensor

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
6.
A/G ratio
ตรวจสอบ A/G ratio

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต และปรึกษาทีมงาน Inplant service
7.
Pressure Gauge
ตรวจสอบ pressure gauge

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ตรวจสอบด้วยสายตา ว่าความดันยังคงอยู่ตำแหน่งเดิมและควรรำไปสอบเทียบทุกปี
8.
Zero Governor
ตรวจสอบ Zero Governor

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
9.
Strainer
ตรวจสอบ Strainer

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
วัดความดันตกคร่อม Strainer หากความดันตกคร่อมมากให้เปลี่ยนใส่กรองใหม่
10.
Burner Tiles
Burner tiles แตกร้าว

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต
11.
Pilot Burner
Pilot Burner อุดตันเนื่องจากมีขนาดรเล็ก

วิธีการทดสอบและแก้ไขเบื้องต้น
ทดสอบตามคำแนะนำของผู้ผลิต